Cynhaliom ni’n digwyddiad data agored cyntaf ym Mae Colwyn yng Ngorffennaf a’r ail un yng Nglynebwy ym Medi. Diolch o galon i bawb a fynychodd. Cawsom gipolwg da ac adborth cadarnhaol. At ei gilydd, roedd yn dda iawn gen i weld cymaint o waith a oedd eisoes yn mynd yn ei flaen yng Nghymru a’r archwaeth i fwrw ymlaen a gwneud rhagor. Mae yna ymdeimlad gwirioneddol o fomentwm yn tyfu.
Dwedais i hyn yn ein digwyddiadau, ond ers ysgwyddo mantell data agored yn Data Cymru, mae un o’r heriau mwyaf dyrys wedi dod o ganlyniad i’n sefyllfa eithaf unigryw o fewn Cymru. Rydym ni’n sefydliad sy’n ymwneud â bron pob agwedd ar ddata – rydym ni’n ei gasglu gan awdurdodau lleol a chyrff cyhoeddus eraill, rydym yn ei gyrchu gan ddarparwyr data, rydym ni’n ei reoli yn ein systemau mewnol, ac yn ei ledaenu/rannu drwy lu o offer. Yn syml, rydym ni’n trafod bron popeth mewn perthynas â data!
Felly, rydym ni mewn sefyllfa ardderchog i hyrwyddo a gwneud Cymru yn wlad arloesol o ran defnydd data agored. Ond er mwyn gwneud hynny, mae angen i ni wneud yn siŵr bod ein pecyn cymorth yn briodol ac yn cael ei dargedu’n dda.
Mae’r digwyddiadau wedi helpu’n fawr iawn i egluro’r heriau rydych chi’n eu hwynebu a’r atebion y cawn ni eu cynnig.
Felly, beth yw’r prif heriau?
Gwneud yr achos busnes
Roeddem ni wedi clywed llawer o’r blaen sut gall achos busnes gael ei wneud o fewn cyrff cyhoeddus drwy ganolbwyntio ar bethau fel ceisiadau Rhyddid Gwybodaeth. Gall y rhain lyncu amser ac arian - beth am ddim ond ryddhau’r data mewn fformat agored? Beth nad oeddem ni wedi ystyried yw pa mor anodd mae’n gallu bod i feintioli amser a chost rhyddhau’r wybodaeth hon - drwy geisiadau rhyddid gwybodaeth ac mewn fformatau data agored. Sut mae gwneud achos busnes dros agor data os nad oes modd mesur yr arbedion busnes?
Trechu ofn
Mae pobl yn gallu ofni gosod data yn y parth cyhoeddus – boed oherwydd pryderon diogelu data, ofn y bydd y wasg yn hoelio sylw ar ffigurau sydd o bosib yn negyddol, neu bryderon am ansawdd/cadernid y data.
Timau datgysylltiedig
Mae rhyddhau data yn gallu bod yn anodd pan fydd timau cyflenwi gwasanaethau, staff TG, a dadansoddwyr data yn aml yn ddatgysylltiedig gan eistedd yn eu parthau gwahanol ar draws awdurdod lleol. Gwyddom o brofiad fod angen i bawb gymryd rhan yn y broses.
Safonau
Mynegodd llawer o gydweithwyr bryderon am ansawdd data mewnol ac anhawster posibl ei gymharu ag eraill. Roeddent yn teimlo bod awdurdodau lleol, yn achos llawer o ddarnau o ddata, yn fwy na thebyg yn gwneud pethau ychydig yn wahanol i’w gilydd ac felly’n ansicr a allai’r data fod yn ddefnyddiol. Gwyddom o’n profiad ein hunain y gall gymryd cryn amser a gwaith i setiau data gael eu safoni a bod yn gyffredin ledled Cymru.
Dwyieithrwydd
Mae’r angen i ryddhau data yn ddwyieithog – yn enwedig gyda set dda o fetadata Cymraeg – yn gallu bod yn her.
Ehangu graddfa/gwneud pethau 22 o weithiau
Ac ar ben hyn i gyd, mae gennym ni 22 o awdurdodau lleol yng Nghymru. Nid yw’n gwneud llawer o synwyr i bob un o’r 22 fod yn gwneud yr un pethau’n unigol, er enghraifft cyfieithu enwau eitemau data… Ond ar y llaw arall, mynegodd rhai cydweithwyr eu rhwystredigaeth gydag ymgeisiau blaenorol i weithio’n gydweithredol a’r heriau wrth ehangu graddfa ‘r agenda data agored.
Roedd gan bobl rai syniadau ardderchog, yr oedd rhai’n cyd-fynd â’n meddwl ni a rhai a oedd yn newydd…
Beth allwn ni ei gynnig?
Hyb Data Agored
Mae llawer yn galw am le canolog i gynnal data agored i Gymru. Gyda 22 awdurdod lleol, nid yw’n gwneud synwyr i bob un greu ei un ei hun. Mae rhai awdurdodau wedi dweud wrthym ni nad yw’n hyfyw’n ariannol iddynt weithio ar eu pen eu hun. Hefyd, drwy ddod â data ynghyd mewn un lle, mae’n gwneud pethau’n llawer haws i ddefnyddwyr data agored - a hefyd gallwn ymdrin ar y cyd â llawer o’r heriau rydym ni’n eu hwynebu. Rydym ni wrthi’n datblygu manyleb am ba olwg allai fod ar Hyb o’r fath a’r nodweddion a fydd ganddo. Mwy o fanylion i ddilyn!
Adeiladu’r gymuned data agored
Sut mae cyrraedd y bobl a fydd yn gwneud pethau arloesol gyda Data Agored? Beth oes arnyn nhw ei eisiau? Ydym yn gofyn iddyn nhw “Pa ddata dylwn ni ei ryddhau?” neu fabwysiadu ymagwedd “Crëwch ef a byddan nhw’n dod”? Dyma drafodaeth rydym ni wedi ei chlywed dro ar ôl tro. Mae angen i ni weithio gyda’n rhwydweithiau i holi’r sector preifat, dinasyddion-weithredwyr, ac academia… ond mae angen i ni gydnabod hefyd bod cymuned allan yno a fydd yn edrych ar ba ddata sydd ar gael, yn ‘chwarae’ gydag ef, ac yn cynhyrchu pethau gwych.
Cytuno ar set ddata data agored gychwynnol
Roedd awydd cryf i ni weithio gydag awdurdodau lleol i gytuno ar set ddata gychwynnol i Gymru gyfan i’w ryddhau fel ‘Data Agored’. Drwy wneud hyn, gallai Data Cymru weithio gydag awdurdodau lleol i greu set ddata safonedig gwbl ddwyieithog o’r radd flaenaf yn gyflym.
Setiau offer
O ran gwaith beunyddiol, rydym yn cydnabod bod angen help ar rai cydweithwyr i ddeall beth yw Data Agored a beth all gael ei ryddhau. Tu allan i Gymru, mae gormod o enghreifftiau o ‘Hybiau Data Agored’ sgleiniog sy’n gwneud pob math o bethau ond yn cynnwys ychydig iawn o ddata. Rydym ni’n gweithio i greu ein hoffer ein hunain ac addasu rhai sy’n cael eu defnyddio gan y Sefydliad Data Agored (ODI) i helpu yn hyn o beth.
Felly, beth nesaf? Ein gobaith yw cadw’r drafodaeth i fynd wrth i ni lunio cynigion pendant. Rydym wedi creu’r Rhwydwaith Rhithwir Data Agored i gadw mewn cysylltiad â chydweithwyr a rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i chi am beth sy’n digwydd. Mae’r grŵp yn “agored” felly cysylltwch â ni os hoffech chi fod yn rhan ohono. Byddwn ni’n rhannu rhai o’n syniadau drwy gyfrwng y blog yma felly cadwch lygad allan am fwy o fanylion am yr Hyb Data Agored wrth i’r gwaith fynd yn ei flaen!
Ynglŷn â’r awdur